Wikipedia:Ukens gjesteartikkel
Den nåværende versjonen:
Italiensk opera er både kunstforma opera i Italia og opera skriven på italiensk. Operasjangeren oppstod i Italia rundt år 1600, og italiensk opera har halde fram med å spela ei to viktig rolle innan forma sidan. Dafne (1597) av Jacopo Peri er den eldste komposisjonen ein reknar som ein opera etter dagens definisjon. Opera fekk ei viktig ny retning då han nådde Republikken Venezia, der det fyrste offentlege operahuset, Teatro di San Cassiano, blei opna i 1637. Mange kjende operaer på italiensk blei skrivne av utanlandske komponistar, som Händel, Gluck og Mozart. Verk av innfødde italienske komponistar frå 1800- og det tidlege 1900-talet, som Rossini, Bellini, Donizetti, Verdi og Puccini, er nokre av dei best kjende operaene skrivne nokon sinne, og blir framleis framførte ved operahus over heile verda. Les meir …
Arkiv rediger
Uke 25, 2006, islandsk rediger
Krosskóngulær eða evrópskar garðkóngulær eru einstakar og merkilegar að því leyti að silkiþráður þeirra er sá allra flóknasti í dýraríkinu. Þær eru einnig algengustu kóngulærnar á Íslandi og finnast um nánast alla Evrópu og í Kanada og norðanverðum Bandaríkjunum. Krosskóngulær skipta stundum um liti þegar þær skipta um ham en þær þekkjast þó af litlum ljósum blettum í miðju aftari búksins sem mynda kross.
Uke 27, 2006, islandsk rediger
Niels Henrik Abel (fæddur 5. ágúst 1802, dáinn 6. apríl 1829) var norskur stærðfræðingur. Á sinni stuttu ævi náði hann að gera ýmsar grundvallaruppgötvanir á sviði algebrufalla og raða. Hann sannaði til dæmis að ekki væri til almenn formúla fyrir lausnir fimmta stigs margliðu og skoðaði ýmsa eiginleika sporgerðra falla. Einnig tók hann til í ónákvæmum verkum eldri meistara, svo sem Eulers, og lagði þannig grunn að agaðri stærðfræðilegri útleiðslu í vinnu með raðir. Í dag eru Abelsverðlaunin veitt í hans nafni til stærðfræðinga sem þykja hafa skarað fram úr á alþjóðavettvangi. Les mer…
Uke 47, 2006, islandsk rediger
Matarprjónar eru litlir aflangir prjónar sem eru hefðbundin mataráhöld í Kína, Japan, Kóreu og Víetnam („matarprjónalöndunum fjórum“). Þeir eru alla jafna úr bambus þar sem það er bragðlaust, ódýrt og algengt efni sem auðvelt er að kljúfa auk þess sem það er hitaþolið, en einnig er algengt að þeir séu úr viði, málmi, beini, horni, agati, jaði, postulíni, kóral og á vorum dögum úr plasti.
Aðalgerðir matarprjóna eru þrjár: kínverskir prjónar, sem eru langir viðarprjónar með ávala enda; japanskir, sem eru stuttir viðarprjónar, einnig með ávala enda; og kóreskir, sem eru stuttir málmprjónar með þverskorna enda, þó viðarútgáfur séu einnig notaðar. Les mer…
Uke 46, 2007, Islandsk rediger
Ítalía er land í Suður-Evrópu. Landið er aðallega staðsett á Appenínaskaga sem gengur til suðausturs út í Miðjarðarhafið og minnir í lögun dálítið á fótlegg. Að norðan nær landið allt upp í Alpafjöll. Lönd sem liggja að Ítalíu eru Frakkland, Sviss, Austurríki og Slóvenía.
Rómarborg er höfuðborgin og stærsta borgin. Hún er ein af söguríkustu og merkustu borgum Evrópu og er stundum kölluð „borgin eilífa“. Gjaldmiðillinn er evra síðan 1999, en var áður líra. Íbúafjöldinn er um 58 milljónir manna og stærð landsins er þreföld miðað við Ísland. Les mer
Uke 8, 2008, færøysk rediger
Føroya løgting, Føroyska tjóðartingið, er eitt av minst trimum tingum, sum ger krav uppá heitið Heimsins elsta ting. Hin bæði eru í Íslandi og Isle of Mann. Øll eru tey stovnað av víkingum, og elst upp á hvønn sín máta. Altingið í Íslandi er elsta ting í einum sjálvtøðugum landi. Tynwald er elsta ting, sum ongantíð er niðurlagt. Og Føroya løgting varð stovnað fyrst. Les meir...
Uke 8, 2009, islandsk rediger
Fiskar eru hryggdýr sem dvelja í vatni og anda með tálknum. Flestir fiskar eru með kalt blóð, en sumar tegundir háfiska og túnfiska eru með heitt blóð. Af fiskum finnast yfir 29.000 tegundir, svo þeir eru fjölbreyttasti hópur hryggdýra. Algengt er að skipta fiskum í vankjálka (Agnatha, t.d. steinsugur), brjóskfiska (Chondrichthyes - háfiskar og skötur) og beinfiska (Osteichthyes). Flokkunarfræðilega eru helstu hópar fiska af samhliða þróunarlínum og innbyrðis tengsl milli tegunda eru mjög umdeild. Les mer...