Kalachakra

Kālachakra (devanagari: कालचक्र, telugu: కాలచక్ర, tibetansk: དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ།, wylie: dus-kyi 'khor-lo) er sanskrit og betyr ordrett «tidens hjul», i betydningen «tids-sykluser». Kālachakra er en av de tantriske tradisjonene (Vajrayana) innenfor tibetansk buddhisme, og legger vekt på eksistensens sykliske forløp og enheten mellom jeget og kosmos. Kālachakra regnes som et av de mest komplekse læresystemer innenfor tantrisk buddhisme.

I snever forstand er Kālachakra navnet på en tantrisk guddom (tibetansk: Yidam) som personifiserer læren.

I videre forstand er Kālachakra navnet på den meditative praksis og filosofi som finnes i den tantriske teksten Kālachakra laghutantra og dens mange kommentarer.

Kālachakra laghutantra sies å være et kortfattet sammendrag av en originaltekst, Kālachakra mūlatantra, som ikke lenger er bevart.

Myten om Shamballa

Teksten forteller at Gautama Buddha forkynte den første og opprinnelige Kālachakra rot-tantra (mūlatantra) i den lille byen Dhānyakaţaka (tibetansk: Palden Drepung) i Andhra Pradesh i det sørlige India. Dette skal angivelig ha skjedd under en bilokasjon, mens han samtidig forkynte Prajñāpāramitā-tekstene på «gribbenes topp» nær Rājagriha i Nordøst-India.

Teksten skal ha blitt forkynt for kong Suchandra (tibetansk: Dawa sangpo) sammen med 96 småkonger og utsendinger fra det mytiske kongedømmet Shamballa. Som mytisk kongedømme omtales Shamballa i tekster fra den før-buddhistiske kulturen Zhangzhung i det vestlige Tibet. I den sjamanistiske religionen Bøn omtales likeledes det mytiske landet Olmolungring. Suchandra skal ha regjert fra år 900 til 876 f.Kr., som er omtrent fire århundrer før den historiske Buddha gikk bort ifølge alminnelig anerkjent kronologi.

I dette mytiske kongedømmet skal Kālachakra mūlatantra ha blitt bevart i mer enn 1800 år uten å være kjent utenfor landets grenser. Begrunnelsen skal ha vært at tiden ikke var moden til å utbre læren om «tidens hjul» blant profane, før en indisk pandit i året 966 bragte den tilbake til India, og universitetet i Nalanda.

Plassering i den tibetanske buddhistiske kanon

Kryssreferanser

Nedenfor har vi angitt tekstenes plassering i Kangyur og Tengyur, med kryssreferanser til flere utgaver:

• Dergé Kangyur (སྡེ་དགེ བཀའ་འགྱུར, sde dge bka' 'gyur) fra 1733 og Dergé Tengyur (སྡེ་དགེའི་བསྟན་འགྱུར, sde dge‘i bstan 'gyur) fra 1737–1744.
• Stog-palassets Kangyur (སྟོག་ཕོ་བྲང་བྲིས་མ་བཀའ་འགྱུར, stog pho brang bris ma bka' 'gyur）fra tidlig på 1700-tallet. Denne utgaven er i manuskriptform og ble skapt i byen Leh i Ladakh, basert på et manuskript fra Bhutan.
• Lhasa Kangyur (merket «H») fra 1934.
• Qianlong Kangyur (1737), som ble samlet i Peking under Qianlong-keiseren (tradisjonell kinesisk: 乾隆帝, 1711–1799).
• Urga Kangyur (ཨུརྒ་བཀའ་འགྱུར, urga bka' 'gyur) fra 1908–1910
• Narthang Kangyur (སྣར་ཐང་བཀའ་འགྱུར, snar thang bka' 'gyur) fra 1732 og Narthang Tengyur (སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར་, snar thang bstan 'gyur) fra 1742.
• Coné (eller Choné) Kangyur (ཅོ་ནེ་བཀའ་འགྱུར, co ne bka' 'gyur) fra 1721–1731 og Coné (eller Choné) Tengyur (ཅོ་ནེ་བསྟན་འགྱུར, co ne bstan 'gyur) fra 1753–1773.
• Pedurma Kangyur (དཔེ་བསྡུར་མ་བཀའ་འགྱུར, dpe bsdur ma bka' 'gyur) og Pedurma Tengyur (དཔེ་བསྡུར་མ་བསྟན་འགྱུར, dpe bsdur ma bstan 'gyur) fra 1994–2008.

Seksjonen «anuttarayogatantra» i Dergé Kangyur

I Dergé Kangyur inngår kālachakra i seksjonen bla med rgyud/ (བླ་མེད་རྒྱུད།). Det fulle navnet på denne seksjonen er rnal ’byor bla na med pa’i rgyud (རྣལ་འབྱོར་བླ་ན་མེད་པའི་རྒྱུད), som på sanskrit tilsvarer anuttarayogatantra (अनुत्तरयोगतन्त्र) eller yoganiruttaratantra. Anuttara (अनुत्तर) betyr «det høyeste», «det øverste», eller ordrett «det som ikke har noe høyere [over seg]». Denne klassen består av 119 tantraer som betraktes som høyeste av fire klasser av tantraer av sarma eller «de nye» tradisjoner i tibetansk buddhisme (kagyu, sakya, gelug og jonang).

Kālachakra-mandala fra Kathmandu, Nepal.

Foto: Guillaume Baviere (24. mars 2018)

De tre andre klassene av tantraer i denne tradisjonen er yogatantra, caryātantra og kriyātantra. I tillegg finnes det en femte seksjon for praṇidhāna – tantraer med bønner og lovord:

• 119 anuttarayogatantraer (རྣལ་འབྱོར་བླ་ན་མེད་པའི་རྒྱུད, rnal ’byor bla na med pa’i rgyud)
• 15 yogatantraer (རྣལ་འབྱོར་གྱི་རྒྱུད།, rnal ’byor gyi rgyud/)
• 8 caryātantraer (སྤྱོད་པའི་རྒྱུད།, spyod pa’i rgyud/)
• 316 kriyātantraer (བྱ་བའི་རྒྱུད།, bya ba'i rgyud/)
• 19 praṇidhānatantraer (བསྔོ་སྨོན་ཤིས་བརྗོད།, bsngo smon shis brjod/)

Disse fem seksjoner er igjen underseksjoner av rgyud 'bum/ (རྒྱུད་འབུམ།) eller «samling tantraer», som er en samling av 477 kanoniske tantraer som ble oversatt av «de yngre skolene».

Det finnes også en seksjon med 25 «gamle tantraer» eller pratantra (རྙིང་རྒྱུད།, rnying rgyud/), som ble oversatt av «den gamle skolen» (nyingma). Sist, men ikke minst, finnes det en egen seksjon kalt kālachakra­ṭīkā eller «kommentar til kālachakra» (དུས་འཁོར་འགྲེལ་བཤད།, dus 'khor 'grel bshad/).

Og alt dette er igjen underseksjoner av seksjonen rgyud/ eller Tantra (རྒྱུད།).

Ikke-dualitet Tantraer

De 119 anuttaratantraer deles inn i tre grupper:

• 6 ikke-dualitet tantraer (གཉིས་མེད་ཀྱི་རྒྱུད, gnyis med kyi rgyud)
• 76 moder-tantraer (མའི་རྒྱུད, ma’i rgyud)
• 37 fader-tantraer (ཕའི་རྒྱུད, pha’i rgyud)

Kālachakraseksjonen i Kangyur inneholder seks tekster eller ikke-dualitet tantraer som ble oversatt til tibetansk i det 11. århundre. En av dem finnes bare i Lhasa Kangyur (H.373), to av dem er fraværende i Stog-palassets Kangyur (Toh. 364 og 365), mens en av dem (Toh. 364) er fraværende i Narthang Kangyur og Urga Kangyur.

Tekstene

Toh.	Utgave av Kangyur	Tittel
Toh. 361	D.363, bind 77 (ཀ, ka), folio 14a.1-21a.6	Essensen av myndiggjøring (utdrag av fjerde kapittel av kālachakra mūlatantra) དབང་མདོར་བསྟན་པ། dbang mdor bstan pa Sekoddeśa Kolofon: དབང་​གི་​སྒྲུབ་​ཐབས་​མདོར་​བསྟན་​པ་​རྫོགས་​སོ། འདི་​ནི་​ཁ་​ཆེའི་​པཎྜི་​ཏ་​སོ་​མ་​ནཱ་​ཐ་​དང་​། བོད་​ཀྱི་​ལོ་​ཙཱ་​བ་​འབྲོ་​དགེ་​སློང་​ཤེས་​རབ་​གྲགས་​པས་​བསྒྱུར་​ཞིང་​ཞུས་​ཏེ་​གཏན་​ལ་​ཕབ་​པ་​ལས། སླར་​ཡང་​སྒྲ་​ཚད་​པ་​རིན་​ཆེན་​རྒྱལ་​མཚན་​གྱིས་​དཔལ་​ནཱ་​རོ་​པའི་​འགྲེལ་​བཤད་​དང་​མཐུན་​པར་​བསྒྱུར་​ཞིང་​ཞུས་​ཏེ་​དག་​པར་​བྱས་​པ། dbang gi sgrub thabs mdor bstan pa rdzogs so/_'di ni kha che'i paN+Di ta so ma nA tha dang /_bod kyi lo tsA ba 'bro dge slong shes rab grags pas bsgyur zhing zhus te gtan la phab pa las/_slar yang sgra tshad pa rin chen rgyal mtshan gyis dpal nA ro pa'i 'grel bshad dang mthun par bsgyur zhing zhus te dag par byas pa/
	Stog.392, bind 95 (ང, nga), folio 60v-70v
	H.370, bind 79 (ཀ, ka), folio 19a.4-28a.5
	Q.3, bind 2 (ཀ, ka), folio 16a.1-23b.1
	N.363, bind 80 (ཀ, ka), folio 18b.6-28b.3
	C.2, bind 1 (ཀ, ka), folio 16a.3-24a.7
	U.364, bind 78 (ཀ, ka), folio 19r-21r
	Pedurma, bind 77, side 53-55 og 56 (avsluttende diagrammer, eller འབྲས་རེའུ་མིག, 'bras re'u mig)
Toh. 362	D.364, bind 77 (ཀ, ka), folio 21b.1-128b.7	Den komprimerte Śrīkālachakratantra (fem kapitler) མཆོག་གི་དང་པོའི་སངས་རྒྱས་ལས་ཕྱུང་བ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བ་ mchog gi dang po'i sangs rgyas las phyung ba rgyud kyi rgyal po dpal dus kyi 'khor lo zhes bya ba Paramādibuddhoddhṛta-śrīkālachakranāma-tantrarāja Kolofon: མཆོག་​གི་​དང་​པོའི་​སངས་​རྒྱས་​ལས་​ཕྱུང་​བ། རྒྱུད་​ཀྱི་​རྒྱལ་​པོ་​དཔལ་​དུས་​ཀྱི་​འཁོར་​ལོ་​ཞེས་​བྱ་​བ་​རྫོགས་​སོ། ཁ་​ཆེའི་​པཎྜི་​ཏ་​སོ་​མ་​ནཱ་​ཐ་​དང་​། བོད་​ཀྱི་​ལོ་​ཙཱ་​བ་​འབྲོ་​དགེ་​སློང་​ཤེས་​རབ་​གྲགས་​ཀྱིས་​བསྒྱུར་​ཅིང་​ཞུས་​ཏེ་​གཏན་​ལ་​ཕབ་​པ་​ལས། དུས་​ཕྱིས་​ཡོན་​ཏན་​ཕུལ་​དུ་​བྱུང་​བ་​དཔག་​ཏུ་​མེད་​པས་​སྤྲས་​པའི་​བླ་​མ་​དམ་​པ་​ཆོས་​ཀྱི་​རྒྱལ་​པོའི་​བཀའ་​ལུང་​དང་​། དཔོན་​ཆེན་​ཤཱ་​ཀྱ་​བཟང་​པོའི་​གསུང་​བཞིན་​དུ། མཁས་​པ་​ཆེན་​པོ་​ཞང་​སྟོན་​མདོ་​སྡེ་​དཔལ་​དང་​། དུས་​ཀྱི་​འཁོར་​ལོའི་​ཚུལ་​ཁོང་​དུ་​ཆུད་​པའི་​དགེ་​སློང་​ཚུལ་​ཁྲིམས་​དར་​གྱིས་​དོན་​གྱི་​ཆ་​ལ་​ལེགས་​པར་​དཔྱད་​ཅིང་​བསྐུལ་​ཏེ། ལེགས་​པར་​སྦྱར་​བའི་​སྐད་​ཀྱིས་​བརྡ་​སྤྲོད་​པའི་​བསྟན་​བཅོས་​རིག་​པའི་​དགེ་​སློང་​ཤོང་​སྟོན་​གྱིས། དཔལ་​ས་​སྐྱའི་​གཙུག་​ལག་​ཁང་​ཆེན་​པོར་​ཡུལ་​དབུས་​ཀྱི་​རྒྱ་​དཔེ་​གཉིས་​ལ་​གཏུགས་​ཤིང་​ལེགས་​པར་​བཅོས་​ཏེ་​གཏན་​ལ་​ཕབ་​པའོ། གང་​གིས་​ཐུགས་​དགོངས་​རྣམ་​པར་​དག་​པ་​ཡིས། འདི་​ལ་​བསྐུལ་​ཞིང་​མཐུན་​རྐྱེན་​བསྒྲུབས་​པ་​དང་​། བདག་​གིས་​འབད་​ལས་​བསོད་​ནམས་​གང་​ཐོབ་​དེས། ཀུན་​གྱིས་​འདི་​རྟོགས་​སངས་​རྒྱས་​སར་​གནས་​ཤོག mchog gi dang po'i sangs rgyas las phyung ba/_rgyud kyi rgyal po dpal dus kyi 'khor lo zhes bya ba rdzogs so/_kha che'i paN+Di ta so ma nA tha dang /_bod kyi lo tsA ba 'bro dge slong shes rab grags kyis bsgyur cing zhus te gtan la phab pa las/_dus phyis yon tan phul du byung ba dpag tu med pas spras pa'i bla ma dam pa chos kyi rgyal po'i bka' lung dang /_dpon chen shA kya bzang po'i gsung bzhin du/_mkhas pa chen po zhang ston mdo sde dpal dang /_dus kyi 'khor lo'i tshul khong du chud pa'i dge slong tshul khrims dar gyis don gyi cha la legs par dpyad cing bskul te/_legs par sbyar ba'i skad kyis brda sprod pa'i bstan bcos rig pa'i dge slong shong ston gyis/_dpal sa skya'i gtsug lag khang chen por yul dbus kyi rgya dpe gnyis la gtugs shing legs par bcos te gtan la phab pa'o/_gang gis thugs dgongs rnam par dag pa yis/_'di la bskul zhing mthun rkyen bsgrubs pa dang /_bdag gis 'bad las bsod nams gang thob des/_kun gyis 'di rtogs sangs rgyas sar gnas shog
	Stog.393 bind 95 (ང, nga), folio 70v-220v
	H.371, bind 79 (ཀ, ka), folio 28a.5-186a.3
	Q.4, bind 2 (ཀ, ka), folio 23b.1-142a.1
	N.364, bind 80 (ཀ, ka), folio 28b.3-186a.6
	C.3, bind 1 (ཀ, ka), folio 24a.7-147a.4
	U.365, bind 78 (ཀ, ka), folio 22r-128v
	Pedurma, bind 77, side 57-311, 312-359 (avsluttende diagrammer, eller འབྲས་རེའུ་མིག, 'bras re'u mig) og 360 (fotnoter – བསྡུར་མཆན, bsdur mchan)
Toh. 363	D.365, bind 77 (ཀ, ka), folio 128a.1-144a.7	Hjertet av den høyeste Śrīkālachakratantra (oppsummering av kālachakra mūlatantra) དུས་འཁོར་རྒྱུད་ཕྱི་མའི་སྙིང་པོ། dus 'khor rgyud phyi ma'i snying po/ Śrīkālachakra-tantrottara-tantrahṛdaya Kolofon: དཔལ་​དང་​པོའི་​སངས་​རྒྱས་​ཀྱི་​རྒྱུད་​ལས་​ཕྱུང་​བའི་​དཔལ་​དུས་​ཀྱི་​འཁོར་​ལོའི་​རྒྱུད་​ཕྱི་​མ་​རྒྱུད་​ཀྱི་​སྙིང་​པོ་​རྫོགས་​སོ། ཤཱ་​ཀྱའི་​དགེ་​སློང་​གཉེན་​ཆུང་​དྷ་​རྨ་​གྲགས་​ཀྱིས་​བསྒྱུར་​བ། dpal dang po'i sangs rgyas kyi rgyud las phyung ba'i dpal dus kyi 'khor lo'i rgyud phyi ma rgyud kyi snying po rdzogs so/_shA kya'i dge slong gnyen chung d+ha rma grags kyis bsgyur ba/
	Stog.394 bind 95 (ང, nga), folio 220v-240v
	H.372, bind 79 (ཀ, ka), folio 186a.3-209a.7
	Q.5, bind 2 (ཀ, ka), folio 142a.1-158a.3
	N.365, bind 80 (ཀ, ka), folio 186a.6-210a.4
	C.4, bind 1 (ཀ, ka), folio 147a.4-165a.1
	U.366, bind 78 (ཀ, ka), folio 129r-144r
	Pedurma, bind 77, side 361-396, 397-406 (avsluttende diagrammer, eller འབྲས་རེའུ་མིག, 'bras re'u mig) og 406 (fotnoter – བསྡུར་མཆན, bsdur mchan)
	H.373, bind 79 (ཀ, ka), folio 209a.7-237a.4	Hjertet av den kongelige Śrīkālacakra-laghutantra དཔལ་​དུས་​ཀྱི་​འཁོར་​ལོའི་​རྒྱུད་​ཀྱི་​སྙིང་​པོ། dpal dus kyi 'khor lo'i rgyud kyi snying po/ Śrīkālacakra-laghutantrarāja-hṛdaya
Toh. 364	D.366, bind 77 (ཀ, ka), folio 143b.1-146a.7	Essensen av Śrīkālachakratantra (oppsummering av kālachakra mūlatantra) དུས་ཀྱི་འཁོར་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། dus kyi 'khor rgyud kyi snying po/ Śrīkālachakra-garbhanāmatantra Kolofon: རྒྱ་​གར་​གྱི་​མཁན་​པོ་​ཤྲཱི་​བྷ་​དྲ་​བོ་​དྷིའི་​ཞལ་​སྔ་​ནས་​དང་​། བོད་​ཀྱི་​ལོ་​ཙྪ་​བ་​གྱི་​ཇོ་​བནྡེ་​ཟླ་​བའི་​འོད་​ཟེར་​གྱིས་​འབྲོ་​དགེ་​སློང་​གི་​ཕྱིར་​བསྒྱུར་​ཅིང་​ཞུས་​ཏེ་​གཏན་​ལ་​ཕབ་​པ། rgya gar gyi mkhan po shrI b+ha dra bo d+hi'i zhal snga nas dang /_bod kyi lo ts+tsha ba gyi jo ban+de zla ba'i 'od zer gyis 'bro dge slong gi phyir bsgyur cing zhus te gtan la phab pa/
	Fraværende i Stog
	H.374, bind 79 (ཀ, ka), folio 237a.4-240a.5
	Q.6, bind 2 (ཀ, ka), folio 158a.3-160a.1
	Fraværende i Narthang
	Fraværende i Urga
	C.5, bind 1 (ཀ, ka), folio 165a.1-167a.1
	Pedurma, bind 77, side 407-411, 412 (avsluttende diagrammer, eller འབྲས་རེའུ་མིག, 'bras re'u mig) og 413 (fotnoter – བསྡུར་མཆན, bsdur mchan)
Toh. 365	D.367, bind 77 (ཀ, ka), folio 144a.7-150a.7	Utførelse av innvielsen (utdrag av tredje og femte kapittel av laghutantra) དབང་གི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ། dbang gi rab tu byed pa/ Sekaprakriyā Kolofon: དཔལ་​དུས་​ཀྱི་​འཁོར་​ལོའི་​ཚིགས་​སུ་​བཅད་​པ་​སུམ་​ཅུ་​ལྷག་​པའི་​སྟོང་​ཕྲག་​གཅིག་​པ་​ལས་​མདོར་​བསྡུས་​པ་​དབང་​རབ་​ཏུ་​བྱེད་​པ་​རྫོགས་​སོ། རྒྱ་​གར་​གྱི་​པཎྜི་​ཏ་​མཁས་​པ་​ཆེན་​པོ་​ས་​མནྟ་​ཤྲཱི་​དང་​། ལོ་​ཙྪ་​བ་​དགེ་​སློང་​ཆོས་​རབ་​ཀྱིས་​བསྒྱུར་​ཅིང་​ཞུས་​ཏེ་​གཏན་​ལ་​ཕབ་​པ། dpal dus kyi 'khor lo'i tshigs su bcad pa sum cu lhag pa'i stong phrag gcig pa las mdor bsdus pa dbang rab tu byed pa rdzogs so/_rgya gar gyi paN+Di ta mkhas pa chen po sa man+ta shrI dang /_lo ts+tsha ba dge slong chos rab kyis bsgyur cing zhus te gtan la phab pa/
	Fraværende i Stog
	H.375, bind 79 (ཀ, ka), folio 240a.5-246a.5
	Q.7, bind 2 (ཀ, ka), folio 160a.1-164a.5
	N.366, bind 80 (ཀ, ka), folio 210a.4-216b.1
	U.367, bind 78 (ཀ, ka), folio 144v-146r
	C.6, bind 1 (ཀ, ka), folio 167a.1-171a.8
	Pedurma, bind 77, side 414-423, 424-425 (avsluttende diagrammer, eller འབྲས་རེའུ་མིག, 'bras re'u mig) og 425 (fotnoter – བསྡུར་མཆན, bsdur mchan)

Seksjonen «kālachakra­ṭīkā» i Dergé Kangyur

Seksjonen «kālachakra­ṭīkā» inneholder (som nevnt ovenfor) en kommentar til den komprimerte versjonen av kālachakra­tantra, også kalt laghutantra (Toh. 362/D.364).

Toh.	Degé	Tittel
Toh. 845	D.853, bind 100 (ཤྲིཨི, shri.i), folio 1b.1-469a.7	Kommentar til kālachakra­tantra བསྡུས་​པའི་​རྒྱུད་​ཀྱི་​རྒྱལ་​པོ་​དུས་​ཀྱི་​འཁོར་​ལོའི་​འགྲེལ་​བཤད་​རྩ་​བའི་​རྒྱུད་​ཀྱི་​རྗེས་​སུ་​འཇུག་​པ་​སྟོང་​ཕྲག་​བཅུ་​གཉིས་​པ་​དྲི་​མ་​མེད་​པའི་​འོད། bsdus pa'i rgyud kyi rgyal po dus kyi 'khor lo'i 'grel bshad rtsa ba'i rgyud kyi rjes su 'jug pa stong phrag bcu gnyis pa dri ma med pa'i 'od/ vimalaprabhā­nāmakālacakra­tantraṭīkā

Seksjonen «anuttarayogatantra» i Tengyur

Endelig finnes det en annen oversettelse både av laghutantra (Toh. 362) og kommentaren til laghutantra (Toh. 845) i Tengyur. Begge tekstene befinner seg i seksjonen «ikke-dualitet tantraer» (གཉིས་མེད་རྒྱུད།, gnyis med rgyud/), som igjen er en underseksjon av «anuttarayogatantra» (བླ་མེད་རྒྱུད།, bla med rgyud/).

Toh.	Utgave av Kangyur	Tittel
Toh. 1346	D.1357, bind 113 (ཐ, tha), folio 1b.1-107b.1	Den komprimerte Śrīkālachakratantra (fem kapitler) མཆོག་གི་དང་པོའི་སངས་རྒྱས་ལས་ཕྱུང་བ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ mchog gi dang po'i sangs rgyas las phyung ba rgyud kyi rgyal po dpal dus kyi 'khor lo Paramādibuddhoddhṛta-śrīkālachakranāma-tantrarāja Kolofon: མཆོག་​གི་​དང་​པོའི་​སངས་​རྒྱས་​ལས་​ཕྲུང་​བ། རྒྱུད་​ཀྱི་​རྒྱལ་​པོ་​དཔལ་​དུས་​ཀྱི་​འཁོར་​ལོ་​ཞེས་​བྱ་​བ་​རྫོས་​སོ༎ ་​ཁ་​ཆེའི་​པཎྜི་​ཏ་​སོ་​མ་​ནཱ་​ཐ་​དང་​། བོད་​ཀྱི་​ལོ་​ཙཱ་​བ་​འགྲོ་​དགེ་​སློང་​ཤེས་​རབ་​གྲགས་​ཀྱིས་​བསྒྱུར་​ཅིང་​ཞུས་​ཏེ་​གཏན་​ལ་​ཕབ་​པ་​ལས། དུས་​ཕྱིས་​ཡོན་​ཏན་​ཕུལ་​དུ་​བྱུང་​བ་​དཔག་​ཏུ་​མེད་​པས་​སྤྲས་​པའི་​བླ་​མ་​དམ་​པ་​ཆོས་​ཀྱི་​རྒྱལ་​པོའི་​བཀའ་​ལུང་​དང་​། དཔོན་​ཆེན་​ཤཀྱ་​བཟང་​པོའི་​གསུང་​བཞིན་​ཏུ། མཁས་​པ་​ཆེན་​པོ་​ཞང་​སྟོན་​མདོ་​སྡེ་​དཔལ་​དང་​། དུས་​ཀྱི་​འཁོར་​ལོའི་​ཚུལ་​ཁོང་​དུ་​ཆུད་​པའི་​དགེ་​སློང་​ཚུལ་​ཁྲིམས་​དར་​གྱིས་​དོན་​གྱི་​ཚལ་​ལེགས་​པར་​དཔྱད་​ཅིང་​བསྐུལ་​ཏེ། ལེགས་​པར་​སྦྱར་​བའི་​སྐད་​ཀྱིས་​བརྡ་​སྤྲོད་​པའི་​སྟན་​བཅོས་​རིག་​པའི་​དགེ་​སློང་​ཤོང་​སྟོན་​གྱིས། དབ་​ལས་​སྐྱའི་​གཙུགས་​ལག་​ཁང་​ཆེན་​པོར་​ཡུལ་​དབུས་​ཀྱི་​རྒྱ་​དཔེ་​གཉིས་​ལ་​གཏུགས་​ཤིང་​ལེགས་​པར་​བཅོས་​ཏེ་​གཏན་​ལ་​ཕབ་​པའོ། mchog gi dang po'i sangs rgyas las phyung ba rgyud kyi rgyal po dpal dus kyi 'khor lo zhes bya ba rdzogs so/ /kha che'i paN+Di ta so ma nA tha dang/ bod kyi lo ts+tsha ba 'bro dge slong shes rab grags kyis bsgyur cing zhus te gtan la phab pa las/ dus phyis yon tan phul du byung ba dpag tu med pas spras pa'i bla ma dam pa chos kyi rgyal po'i bka' lung dang/ dpon chen shAkya bzang po'i gsung bzhin du/ mkhas pa chen po zhang ston mdo sde dpal dang / dus kyi 'khor lo'i tshul khong du chud pa'i dge slong tshul khrims dar gyis don gyi cha la legs par dpyad cing bskul te/ legs par sbyar gyi brda sprod pa'i bstan bcos rig pa'i dge slong shong ston gyis/ dpal sa skya'i gtsug lag khang chen por yul dbus kyi rgya dpe gnyis la gtugs shing legs par bcos te gtan la phab pa'o/ /gang gis thugs dgongs rnam par dag pa yis/ /'di la bskul zhing mthun rkyen bsgrubs pa dang/ /bdag gis 'bad las bsod nams gang thob des/ /kun gyis 'di rtogs sangs rgyas sar gnas shog/
	Pedurma, bind 11, side 3-253
Toh. 1347	D.1358, bind 113 (ཐ, tha), 107b.1-bind 114 (ད, da), 297a.7	Kommentar til kālachakra­tantra བསྡུས་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་འགྲེལ་བཤད་རྩ་བའི་རྒྱུད་ཀྱི་རྗེས་སུ་འཇུག་པ་སྟོང་ཕྲག་བཅུ་གཉིས་པ་དྲི་མ་མེད་པའི་འོད་ bsdus pa'i rgyud kyi rgyal po dus kyi 'khor lo'i 'grel bshad rtsa ba'i rgyud kyi rjes su 'jug pa stong phrag bcu gnyis pa dri ma med pa'i 'od vimalaprabhā­nāma-mulatantranusarinidvadasasahasrika-laghukālachakra­tantrarajaṭīkā Kolofon: བསྡུས་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱས་འགྲེལ་རྩ་བའི་རྒྱུད་ཀྱི་རྗེས་སུ་འཇུག་པ་སྟོང་ཕྲག་བཅུ་གཉིས་པ་དྲི་མ་མེད་པའི་འོད་ཅེས་བྱ་བ་རྫོགས་སོ།། ཁ་ཆེའི་པཎྚི་ཏ་ཆེན་པོ་སོ་མ་ནཱ་ཐ་དང་། བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་པ་ཆེན་པོ་འབྲོ་དགེ་སློང་ཤེས་རབ་གྲགས་ཀྱིས་བསྒྱུར་ཅིང་ཞུས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ལས། དུས་ཕྱིས་ཡོན་ཏན་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་དཔག་ཏུ་མེད་པས་སྤྲས་པའི་བླ་མ་དམ་པ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་བཀའ་ལུང་དང་། དཔོན་ཆེན་ཤཱཀྱ་བཟང་པོའི་གསུང་བཞིན་དུ་མཁས་པ་ཆེན་པོ་ཞང་སྟོན་མདོ་སྡེ་དཔལ་དང་། དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་ཚུལ་ཁོང་དུ་ཆུད་པའི་དགེ་སློང་ཚུལ་ཁྲིམས་དར་གྱིས་དོན་གྱི་ཆ་ལ་དཔྱད་ཅིང་ལེགས་པར་བསྐུལ་ཏེ་ལེགས་པར་སྦྱར་པའི་སྐད་ཀྱིས་བརྡ་སྤྲོད་པའི་བསྟན་བཅོས་རིག་པའི་ལོ་ཙཱ་བ་དགེ་སློང་ཤོང་སྟོན་གྱིས། དཔལ་ས་སྐྱའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་པོར་ཡུལ་དབུས་ཀྱི་རྒྱ་དཔེ་གཉིས་ལ་གཏུགས་ཤིང་ལེགས་པར་བཅོས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པའོ།། གང་གི་ཐུགས་དགོངས་རྣམ་པར་དག་པ་ཡིས།། འདི་ལ་བསྐུལ་ཞིང་མཐུན་རྐྱེན་སྒྲུབས་པ་དང་།། བདག་གིས་འབད་ལས་བསོད་ནམས་གང་ཐོབ་དེས།། ཀུན་གྱིས་འདི་རྟོགས་སངས་རྒྱས་སར་གནས་ཤོག །སླར་ཡང་དཔལ་ལྡན་བླ་མ་དམ་པ་ཆོས་ཀྱི་རྗེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དང་། དཔལ་ལྡན་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་པ་ཆེན་པོ་དྷརྨ་ཀཱིརྟི་ཤྲཱི་བྷ་དྲས། འདིའི་དོན་རྣམས་ལེགས་པར་དགོངས་ཤིང་བཀའ་ཡིས་བསྐུལ་ནས་དེ་དག་གི་གསུང་བཞིན་དུ། པཎྚི་ཏ་ཆེན་པོ་སྠི་ར་མ་ཏིའི་བཀའ་དྲིན་ལས་ལེགས་པར་སྦྱར་བའི་ཚུལ་རིག་པ་ལོ་ཙཱ་བ་ཤཱཀྱའི་དགེ་སློང་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་དང་། བློ་གྲོས་དཔལ་བཟང་པོས། རྒྱུད་དང་འགྲེལ་པའི་རྒྱ་དཔེ་མང་པོ་ལ་གཏུགས་ནས་དག་པ་རྣམས་དང་མཐུན་པར་བསྒྱུར་ཅིང་ཞུས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པའོ།། དེ་ལྟར་གསུང་རབ་རྒྱ་མཚོའི་ངེས་དོན་སྟོང་ཉིད་སྙིང་རྗེའི་སྙིང་པོ་ནི།། རྣམ་ཀུན་མཆོག་ལྡན་སྟོང་པ་ཉིད་དང་འགྱུར་མེད་མཆོག་གི་བདེ་བ་ཆེ།། ལེགས་སྟོན་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོར་འབད་པའི་དགེ་བ་གང་དེས་འགྲོ་བ་ཀུན།། གཞུང་འདི་རྟོགས་ཤིང་ལམ་དེར་ཞུགས་ནས་འབྲས་བུ་དེ་ཉིད་མྱུར་ཐོབ་ཤོག bsdus pa'i rgyud kyi rgyal po dus kyi 'khor lo'i rgyas 'grel rtsa ba'i rgyud kyi rjes su 'jug pa stong phrag bcu gnyis pa dri ma med pa'i 'od ces bya ba rdzogs so//_kha che'i paN+Ti ta chen po so ma nA tha dang /_bod kyi lo tsA pa chen po 'bro dge slong shes rab grags kyis bsgyur cing zhus te gtan la phab pa las/_dus phyis yon tan phul du byung ba dpag tu med pas spras pa'i bla ma dam pa chos kyi rgyal po'i bka' lung dang /_dpon chen shAkya bzang po'i gsung bzhin du mkhas pa chen po zhang ston mdo sde dpal dang /_dus kyi 'khor lo'i tshul khong du chud pa'i dge slong tshul khrims dar gyis don gyi cha la dpyad cing legs par bskul te legs par sbyar pa'i skad kyis brda sprod pa'i bstan bcos rig pa'i lo tsA ba dge slong shong ston gyis/_dpal sa skya'i gtsug lag khang chen por yul dbus kyi rgya dpe gnyis la gtugs shing legs par bcos te gtan la phab pa'o//_gang gi thugs dgongs rnam par dag pa yis//_'di la bskul zhing mthun rkyen sgrubs pa dang //_bdag gis 'bad las bsod nams gang thob des//_kun gyis 'di rtogs sangs rgyas sar gnas shog_/slar yang dpal ldan bla ma dam pa chos kyi rje thams cad mkhyen pa dang /_dpal ldan dus kyi 'khor lo pa chen po d+harma kIrti shrI b+ha dras/_'di'i don rnams legs par dgongs shing bka' yis bskul nas de dag gi gsung bzhin du/_paN+Ti ta chen po s+thi ra ma ti'i bka' drin las legs par sbyar ba'i tshul rig pa lo tsA ba shAkya'i dge slong blo gros rgyal mtshan dang /_blo gros dpal bzang pos/_rgyud dang 'grel pa'i rgya dpe mang po la gtugs nas dag pa rnams dang mthun par bsgyur cing zhus te gtan la phab pa'o//_de ltar gsung rab rgya mtsho'i nges don stong nyid snying rje'i snying po ni//_rnam kun mchog ldan stong pa nyid dang 'gyur med mchog gi bde ba che//_legs ston dus kyi 'khor lor 'bad pa'i dge ba gang des 'gro ba kun//_gzhung 'di rtogs shing lam der zhugs nas 'bras bu de nyid myur thob shog
	Pedurma, bind 11, side 254-682

«Ra-linjen» og «Dro-linjen»

Det finnes to kālachakra-linjer i Tibet: «Ra-linjen» (རབ༹་ལུགས. rva lugs, tradisjonell kinesisk: rèpài, 热派) og «Dro-linjen» (བྲོ་ལུགས, bro lugs, tradisjonell kinesisk: zhuópài, 卓派). «Dro-linjen» ble etablert i Tibet av en kashmirisk paṇḍita og elev av Nalendrapa ved navn Somanatha (སོ་མ་ནཱ་ཐ།, so ma nA tha/), som reiste til Tibet i år 1027, og hans oversetter Dro Lotsāwa Sherab Drak (ཤེས་རབ་གྲགས།, so shes rab grags/). Den har hentet sitt navn fra sistnevnte, og de komprimerte utgavene i Kangyur (D.364) og Tengyur (D. 1357) ble oversatt av han. Originalene var to forskjellige manuskripter på sanskrit.

«Ra-linjen» ble bragt til Tibet av en annen kashmirisk elev av Nalendrapa ved navn Samantaśrībhadra, og oversatt av Ra Lotsāwa Chorab (རྭ་ལོ་ཙཱབ་རྡོ་རྗེ་བྲགས་པ, rwa lo tsAba rdo rje brags pa, 1016–1128). Disse to linjer ble senere absorbert av de mer dominante retninger i Tibet, spesielt sakya og gelug. Men overleveringene av kālachakra er ikke knyttet til noen av disse retningene.

Laghutantra

Tibetanske myter forteller at to konger over Shamballa, Manjushríkírti og Puņdaŕika, skrev et sammendrag av den opprinnelige Kālachakra mūlatantra. Dette sammendraget kalles Śrī kālachakra (དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ།, dpal dus kyi 'khor lo/); teksten kalles også laghutantra (བསྡུས་རྒྱུད་, bsdus rgyud) – «den komprimerte tantra», eller (དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་བསྡུས་པའི་རྒྱུད, dpal dus kyi 'khor lo'i bsdus pa'i rgyud), «den komprimerte Śrī kālachakratantra». Den fulle tittelen er paramādibuddhoddhṛtaśrī­kālacakranāmatantrarāja (མཆོག་གི་དང་པོའི་སངས་རྒྱས་ལས་ཕྱུང་བ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བ་, mchog gi dang po'i sangs rgyas las phyung ba rgyud kyi rgyal po dpal dus kyi 'khor lo zhes bya ba) eller «den høyeste adibuddha's kongelige Śrī kālachakratantra».

En av tekstene (Toh. 362) er et sammendrag av hele teksten (Laghutantra), og består av fem kapitler. Denne forkortede versjonen skal ha blitt oversatt til tibetansk intet mindre enn 16 ganger; versjonen i Degé Kangyur ble oversatt av Somanātha og Dro Sherab Drak.

Sammen med dens hovedkommentar Vimalaprabha, utgjør den hjertet av Kālachakra-litteraturen.

Kong Manjushríkírti (tibetansk: Rigdan Tagpa) sies å ha blitt født i året 159 f.Kr. Han skal ha regjert over Shamballa på en tid da 300,510 av dens innbyggere var mlecchaer («ikke-ariere») som hadde en «vestlig» (yavana) religion. Noen av dem skal ha tilbedt solen. Det hevdes at han landsforviste alle «hedninger» fra riket, men tillot dem senere å vende tilbake. For å omvende dem, forkynte han læren i Kālachakra laghutantra i en komprimert og forenklet form. I året 59 f.Kr. abdiserte han, og sønnen Puņdaŕika overtok som konge. Like etterpå skal kong Manjushríkírti ha gått bort, og blitt gjenforent med sin egen Sambhoga-kāya.

Det finnes ingen kjent versjon av verken av Kālachakra mūlatantra eller noen «original», tibetansk Kālachakra laghutantra. Den tibetanske versjonen av den forkortede Kālachakra tantra som er bevart i Kenguyr, er en oversettelse fra sanskrit til tibetansk. Den indiske originalen var en sanskrit-tekst som skal ha blitt presentert for Nādapradā (tibetansk: Nāropā), abbeden av Nalanda, av en indisk pandit i året 966 e.Kr.

Det finnes to Kālachakra-retninger i Tibet: Ra-linjen og Dro-linjen. Selv om det finnes mange oversettelser av Kālachakra laghutantra fra sanskrit til tibetansk, er Ra- og Dro-oversettelsene ansett som de mest pålitelige. I Ra-linjen kalles den indiske panditen for Chilupa, mens Dro-tradisjonen benytter pseudonymet «den store Kālachakrapāda»

Kilder

• Buddhist Digital Resource Library (2021). bka' 'gyur (co ne). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Buddhist Digital Resource Library (2021). bstan 'gyur (co ne). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Buddhist Digital Resource Library (2021). bka' 'gyur/ (dpe bsdur ma/). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Buddhist Digital Resource Library (2021). bstan 'gyur/ (dpe bsdur ma/). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Buddhist Digital Resource Library (2021). bstan 'gyur/ (lha sa). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Buddhist Digital Resource Library (2021). bka' 'gyur (sde dge). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Buddhist Digital Resource Library (2021). bstan 'gyur (sde dge). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Buddhist Digital Resource Library (2021). bka' 'gyur/ (snar thang /). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Buddhist Digital Resource Library (2021). bstan 'gyur (snar thang). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Buddhist Digital Resource Library (2021). bka' 'gyur (stog pho brang bris ma/). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Buddhist Digital Resource Library (2021). bka' 'gyur (urga). Buddhist Digital Resource Library, besøkt 12. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). Action tantras བྱ་བའི་རྒྱུད། · bya ba'i rgyud/ Kriyātantra. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). Conduct tantras སྤྱོད་པའི་རྒྱུད། · spyod pa’i rgyud/ Caryātantra. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). Dedication-aspiration བསྔོ་སྨོན་ཤིས་བརྗོད། · bsngo smon shis brjod/ Praṇidhāna. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). Non-dual tantra གཉིས་མེད་རྒྱུད། · gnyis med rgyud/. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). Old Tantras རྙིང་རྒྱུད། · rnying rgyud/ Pratantra. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2020). དབང་མདོར་བསྟན་པ། Summary of Empowerment Sekoddeśa. 84000.co, publisert 14. april 2020. 
• Padmakara Translation Group (2021). Tantra རྒྱུད། · rgyud/ Tantra. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). Tantra Collection རྒྱུད་འབུམ། · rgyud 'bum/ Tantra. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). The Kangyur བཀའ་འགྱུར།. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). The Tengyur བསྟན་འགྱུར།. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). Unexcelled Yoga tantras བླ་མེད་རྒྱུད། · bla med rgyud/ · Anuttarayoga / Yoganiruttaratantra. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). Unexcelled Yoga tantras བླ་མེད་རྒྱུད། · bla med rgyud/ · Anuttarayoga / Yoganiruttaratantra. 84000.co, besøkt 11. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). Wheel of Time Commentary དུས་འཁོར་འགྲེལ་བཤད། · dus 'khor 'grel bshad/ Kālacakraṭīkā. The Kālacakra Commentary, 'Stainless Light' དུས་འཁོར་འགྲེལ་བཤད་དྲི་མེད་འོད། · dus 'khor 'grel bshad dri med 'od/ vimalaprabhānāmakālacakratantrațīkā. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Padmakara Translation Group (2021). Yoga tantras རྣལ་འབྱོར་གྱི་རྒྱུད། · rnal ’byor gyi rgyud/ Yogatantra. 84000.co, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དབང་མདོར་བསྟན་པ། (C.2) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). མཆོག་གི་དང་པོའི་སངས་རྒྱས་ལས་ཕྱུང་བ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བ། (C.3) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་ཕྱི་མ་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། (C.4) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། (C.5) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དབང་གི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ། (C.6) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དབང་མདོར་བསྟན་པ། (D.363) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). མཆོག་གི་དང་པོའི་སངས་རྒྱས་ལས་ཕྱུང་བ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བ། (D.364) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་ཕྱི་མ་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། (D.365) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། (D.366) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དབང་གི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ། (D.367) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). བསྡུས་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་འགྲེལ་བཤད་རྩ་བའི་རྒྱུད་ཀྱི་རྗེས་སུ་འཇུག་པ་སྟོང་ཕྲག་བཅུ་གཉིས་པ་དྲི་མ་མེད་པའི་འོད། (D.853) Catalog Record. thlib.org, besøkt 11. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). རྒྱུད་རྒྱལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ། (D.1357) Catalog Record. thlib.org, besøkt 11. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དབང་མདོར་བསྟན་པ། (H.370) Catalog Record. thlib.org, besøkt 11. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). མཆོག་གི་དང་པོའི་སངས་རྒྱས་ལས་ཕྱུང་བ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བ། (H.371) Catalog Record. thlib.org, besøkt 11. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་ཕྱི་མ་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། (H.372) Catalog Record. thlib.org, besøkt 11. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། (H.373) Catalog Record. thlib.org, besøkt 11. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། (H.374) Catalog Record. thlib.org, besøkt 11. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དབང་གི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ། (H.375) Catalog Record. thlib.org, besøkt 11. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དབང་མདོར་བསྟན་པ། (N.363) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). མཆོག་གི་དང་པོའི་སངས་རྒྱས་ལས་ཕྱུང་བ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བ། (N.364) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་ཕྱི་མ་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། (N.365) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དབང་གི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ། (N.366) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དབང་མདོར་བསྟན་པ། (Q.3) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). མཆོག་གི་དང་པོའི་སངས་རྒྱས་ལས་ཕྱུང་བ་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བ། (Q.4) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་ཕྱི་མ་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། (Q.5) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་བྱ་བའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྙིང་པོ། (Q.6) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Tibetan & Himalayan Library (2021). དབང་གི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ། (Q.7) Catalog Record. thlib.org, besøkt 10. januar 2021. 
• Treasury of Lives (2021). དུས་འཁོར། Kālacakra (時輪, dus 'khor). treasuryoflives.org, besøkt 11. januar 2021. 
• Wiktionary (2019). anuttara. wiktionary.org, 19. mai 2019. 

Engelsk

• Nor-Bzan-Rgyal-n/Khedrup Norsang Gyatso: Ornament of Stainless Light - An Exposition of the Kalachakra Tantra (Library of Tibetan Classics). Wisdom Publications, 2004, ISBN 0-86171-452-0
• Gen Lamrimpa u.a.: Transcending Time - An Explanation of the Kalachakra Six-Session Guruyoga. Wisdom Publications, 1999, ISBN 0-86171-152-1
• Jonathan Landaw u.a.: Taking the Kalachakra Initiation. Snow Lion Publications, 1997, ISBN 1-55939-084-0
• Glenn H. Mullin: The Practice of Kalachakra. Snow Lion Publication, 1991, ISBN 0-937938-95-5
• Geshe Lhundup Sopa: The Wheel of Time - The Kalachakra in Context. Snow Lion Publications, 1991, ISBN 1-55939-001-8

Tysk

• Edwin Bernbaum: Der Weg nach Shambhala: Auf der Suche nach dem sagenhaften Königreich im Himalaya. Papyrus, Hamburg 1982, ISBN 3-922731-03-1
• Alexander Berzin: Kalachakra - Das Rad der Zeit. O.W.Barth Verlag, 2002, ISBN 3-502-61068-1
• Philippe Cornu: Handbuch der tibetischen Astrologie. Theseus, Berlin 1999, ISBN 3-89620-141-7
• Michael Henss: Kalachakra. Fabri-Verlag, Ulm 1998, ISBN 3-9802199-6-8
• Dalai Lama/Jeffrey Hopkins: Kalachakra-Tantra. Theseus Verlag, Berlin 2002, ISBN 3-89620-182-4
• Gen Lamrimpa: Kalachakra - Die drei Zyklen der Zeit. Diamant-Verlag, 2002, ISBN 3-9807572-2-6
• Victoria LePage: Königreich Shambala. Hugendubel, München 2001, ISBN 3-7205-2176-1
• James Redfield: Das Geheimnis von Shambhala. Das dritte Buch von Celestine. Heyne/Ullstein, 2004, ISBN 3-453-19788-7
• Bruno Waldvogel-Frei: 'Das Lächeln des Dalai Lama... und was dahintersteckt.' SCM R. Brockhaus, ISBN 978-3-417-26253-7
• Victor und Victoria Trimondi: Der Schatten des Dalai Lama. Sexualität, Magie und Politik im Tibetischen Buddhismus. Patmos, Düsseldorf 1999, ISBN 3-491-72407-4

Eksterne lenker

• Raghu Vira; Lokesh Chandra (1966). Kalacakra-tantra and other texts., New Delhi: International Academy of Indian Culture. OCLC 976951786
• Sekoddeśa-ṭīkā (Sekoddesatika), by Naḍapāda (Nadapada), red. Mario E. Carelli, 1941